بیماری پرخوری در دام
آنتروتوکسمی دام معروف به پرخوری یا قلوه نرمی یک اختلال تغذیه ای می باشد که با عوارض ناگواری همراه است. برای جلوگیری این از این عوارض پس از تشخیص فورا برای رفع و درمان پرخوری یا آنتروتوکسمی دام اقدام نمایید. این بیماری نتیجه یک اختلال گوارشی می باشد که با بالا رفتن فلور طبیعی بدن ایجاد می شود. فلور در واقع میکروارگانیسم هایی مانند قارچ ها هستند که به طور طبیعی بدن را پوشش می دهند، کاملا بی ضرر بوده و در صورت سلامت ایمنی بدن دام، آسیبی به آن نمی رساند. تغییر میزان فلور در دستگاه گوارش بیماری پرخوری یا آنتروکسمی در دام را موجب می شود.
عامل درگیری دام به پرخوری
باکتری کلستریدیوم عامل اصلی این بیماری بوده و دارای تیپ های گوناگون اعم از D ،C ،B ،A و E می باشد. تیپ C و D در دستگاه گوارش گاو و گوسفند وجود داشته و تا زمانی که برنامه غذایی دام تغییر نکند آسیبی به آنها نمی رساند.
این باکتری در دستگاه گوارش سمی آزاد می کند که به سرعت جذب شده و وارد خون می شود. اینگونه به ارگان های اصلی بدن رسیده و خطرساز می شود. تراکم این باکتری ها و ترشح سم می تواند نتیجه پرخوری و تغییر ناگهانی رژیم غذایی باشد.
عوامل شیوع آنتروکسمی در دام
علت ابتلای بز و گوسفند به آنتروتوکسمی و راه های پیشگیری از آن
- پرخوری می تواند ناشی از تغییر جیره غذایی از خشک به تر یا برعکس باشد. اینگونه دام دچار آنتروتوکسمی می شود، عموما این تغییرات در پایان هر فصل ایجاد می شوند، به این صورت که دام در مراتع علوفه تر مصرف می کند. در نتیجه در فصل بهار و پاییز احتمال ابتلا به پرخوری بسیار بالا می باشد.
- به خاطر داشته باشید که کم آبی بدن دام موجب پرخوری می شود، در نتیجه دسترسی گاو و گوسفند به آب باید آزاد باشد.
- همچنین مصرف بیش از اندازه غلات در دام های پرواری، آنها را مایل به پرخوری می کند.
- جا به جایی پراگاه از محل غنی به فقیر و بالعکس نیز موجب به هم ریختن میل و تغذیه گاو می شود.
- دام در زمستان نباید از علوفه یخ زده و بیش از اندازه مرطوب تغذیه کند.
علائم آنتروتوکسمی گاو
نشانه های بیماری پرخوری در دام های مسن و جوان متفاوت بوده در گاو و گوسفندان جوان مانند بزغاله و بره شدید تر می باشند. این علائم به شرح زیر می باشند.
دام مسن:
- بی حالی
- افسردگی
- عدم توانایی در راه رفتن
- کاهش اشتهای ناگهانی (بی اشتهایی ناگهانی پس از پرخوری)
- ترشح بزاق بیش از اندازه
- اختلال در تنفس
- لگد زدن به شکم
- تشنج
- لرزش
- دندان قروچه
دام جوان:
- خارج شدن کف از دهان
- افتادن روی زمین و تشنج
- کشیده شدن سر به سمت عقب
- لرزش
نشانه های ابتلا به آنتروکسمی
تشخیص در کالبد شناسی دام مبتلا به پرخوری یا آنتروتوکسمی دام
آزمایش هایی از مدفوع دام در راستای تشخیص این بیماری صورت می گیرد که در آن محتویات روده و کلیه ها مشخص می شوند. در دیواره روده زخم هایی مشاهده شده و روده پر از خون است.
نمونه ادرار باید حداکثر میزان قند را داشته باشد. در کالبدشکافی مغز نیز نرمی بافت دیده می شود.
برنامه واکسیناسیون دام برای پیشگیری از آنتروتوکسمی
بهتر است واکسینه میش های مادر در ماه چهارم بارداری در میش ها صورت گیرد تا در صورت ابتلا به پرخوری از انتقال آن به جنین پیشگیری شود. بره و بزغاله نیز در هفته چهارم و ماه دوم، واکسن دریافت می کنند. دام های پرواری که از غلات تغذیه می کنند نیز بهتر است پیش از پرواربندی واکسینه شوند. دام های جوان و مسن نیز باید سالیانه واکسن دریافت کنند.
ضرورت واکسینه دام برای پیشگیری از پرخوری
نتیجه گیری
بیماری پرخوری یا آنتروتوکسمی در دام نوعی اختلال گوارشی است که نتیجه فعالیت بیش از اندازه باکتری هایی می باشد که به صورت طبیعی در دستگاه گوارش وجود دارند. پرخوری نتیجه تکثیر این باکتری بوده و موجب آسیب رسیدن به برخی ارگان های اصلی بدن نیز می شود.
راه های پیشگیری از ابتلا به این بیماری واکسیناسیون به موقع، عدم تغییر چراگاه غنی به فقیر و … می باشد. توجه داشته باشید که در بهار و پاییز با بیشترین آمار ابتلا به بیماری پرخوری یا آنتروتوکسمی در دام مواجه خواهید بود.
سوالات متداول
- بره ها نیز به آنتروتوکسمی مبتلا می شوند؟
بله اگر بره هایی که تازه از شیر گرفته شده اند به حجم زیادی از غلات دسترسی داشته باشند به پرخوری می پردازند. همچنین اگر همچنان شیر مادر می خورند نباید دائما به آن دسترسی داشته باشند چرا که مصرف شیر بیش از اندازه خود موجب تمایل به پرخوری و در نتیجه آنتروتوکسمی می شود. - انتقال دام از چراگاه غنی به فقیر چگونه باید انجام شود؟
طی یک هفته به تدریج می توانید چراگاه دام را جا به جا کنید. در غیر این صورت با پرخوری و عوارض مرگبار آن در دام مواجه خواهید بود. - در فصل بهار و پاییز چگونه تغذیه دام را کنترل کنیم؟
روزهای اول بهتر است حداکثر 1 تا 2 ساعت چرا کرده و به تدریج این بازه زمانی را افزایش دهید تا به علوفه آبدار عادت کنند.
